Xuất phát từ trụ sở Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ lúc 7 giờ sáng ngày 28/01, chúng tôi cùng gần 10 cán bộ kiểm lâm do đồng chí Hà Văn Viên- Phó Hạt trưởng Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ dẫn đầu. Qua hơn 10km chúng tôi có mặt tại đỉnh đèo thuộc thôn Kim Vân, xã Kim Hỷ, từ đây theo đường mòn chúng tôi đi bộ khoảng 4km đến khu vực mà người dân ở đây vẫn gọi là hang Hùm, trước mắt chúng tôi có nhiều lán trại tạm bợ của các hộ dân mà theo lực lượng kiểm lâm thì đây là các hộ dân ở các thôn bản của xã Kim Hỷ vào đây làm ruộng, chăn nuôi phát triển sản xuất, do khu vực này có đất ruộng canh tác nên từ nhiều chục năm nay nhân dân đã đến đây sản xuất. Tuy nhiên, lợi dụng vào việc có dân canh tác, sản xuất kinh tế ở nơi đây nên một bộ phận người dân địa phương và các nơi khác đã đến đây trú ngụ và có dấu hiệu tiếp tay cho các đối tượng xấu để khai thác vàng trái phép, địa điểm khai thác cách không xa khu vực sản xuất của các hộ dân này.

Tại khu vực cửa hang Hùm đoàn chúng tôi chia thành ba tốp làm nhiệm vụ kiểm tra, truy quét và thực hiện việc tiêu huỷ các lán trại cùng những phương tiện phục vụ khai thác vàng trái phép. Tại đây có hai lán trại vừa mới được dựng lên, bếp lửa vẫn còn cháy nghi ngút và có một số vật dụng phục vụ sinh hoạt nhưng không thấy có bóng người nào. Theo các đồng chí kiểm lâm thì như mọi lần khi phát hiện có lực lượng chức năng từ xa là những đối tượng khai thác vàng ở đây đã tẩu tán những vật dụng phục vụ khai thác vàng trái phép có giá trị. Sau khi tiêu huỷ hai lán trại và hàng trăm mét vòi dẫn nước tại cửa hang Hùm, đoàn tiếp tục leo lên đỉnh núi cách cửa hang chừng 300m, bất ngờ khi xuất hiện lực lượng chức năng một số đối tượng đang khai thác đã bỏ chạy còn lại một đối tượng ở dưới hang không kịp chạy trốn. Đối tượng này cho biết tên là H có địa chỉ tại xã Lạng San đã vào đây khai thác được gần một tháng nay cho bưởng vàng là người ở xã Kim Hỷ mỗi ngày được nuôi ăn và trả công 130.000đ/ngày. Bất ngờ gần đó khoảng 30m xuất hiện thêm hai đối tượng chui từ trong lán được “ngụy trang” rất kín đáo, khai với lực lượng chức năng tên là Hoàng Văn P cùng em ruột là Hoàng Văn T có địa chỉ thường trú tại xã Lam Sơn lên đây làm cửu vạn cho một bưởng vàng là người ở xã Kim Hỷ đã được khoảng 4 tháng nay.

Sau khi tiêu huỷ lán trại và các phương tiện phục vụ khai thác vàng trái phép, đồng thời trục xuất các đối tượng ra khỏi khu vực. Lúc này đã gần 11 giờ trưa, đoàn tiếp tục di chuyển qua khu vực lũng Xạ Hang. Sau hàng giờ đồng hồ trèo đèo, vượt núi đi qua những vách đá tai mèo hiểm trở chúng tôi có mặt tại Xạ Hang, tại đây có các lán trại mà theo lực lượng kiểm lâm thì các đối tượng khai thác vàng ở đây đa số là người ở các tỉnh khác đến đây khai thác, rất manh động, sẵn sàng chống trả lực lượng chức năng. Tại địa điểm này, sau khi đoàn chia nhau đi kiểm tra, phát hiện nhiều vật dụng khai thác vàng như máy nghiền đá công suất lớn, đầu máy nổ, máy phát điện…được chôn dưới đất, nguỵ trang nhằm che dấu lực lượng chức năng. Sau khi phát hiện tang vật, lực lượng chức năng tiến hàng tiêu huỷ toàn bộ số tang vật trên. Ngoài số tang vật tiêu huỷ trên, lực lượng chức năng còn phát thêm hai hang vàng, một hang lực lượng kiểm tra không thể vào được do vàng tặc đã dùng cao su đốt gây khói nghi ngút bốt từ trong hang, gây cản trở; một hang còn lại lực lượng chức năng dùng đèn pin đi vào khoảng 20m thì phát hiện một hố sâu hàng chục mét, có những mũi khoan vào đá có dấu hiệu dùng chất nổ để khai thác.

Theo lịch trình như đã định trước, đoàn sẽ đến khu vực lũng Mòn, nhưng lại xuất hiện có tiếng máy nổ công suất lớn tại khu vực lũng Quang, đồng chí trưởng đoàn đã quyết định thay đổi lịch trình không đi lũng Mòn mà khẩn trương qua khu vực lũng Quang để kiểm tra, truy quét. Sau gần 40 phút theo lối mòn gập nghềnh, cheo leo, đoàn đã đến lũng Quang. Tuy nhiên, khi đoàn đến nơi thì đã không còn thấy máy nổ, và các phương tiện khai thác vàng do các đối tượng đã phát hiện và tẩu tán, cất dấu. Tại lán đầu tiên, chúng tôi phát hiện một hang vàng vẫn đang có người đang khai thác trong hang với xe rùa, ống dẫn nước, ống dẫn khí và một số phương tiện khác. Theo đối tượng này cho biết, là người ở tỉnh Tuyên Quang về đây làm cửu vạn cho một bưởng vàng có địa chỉ tại thị trấn Yến Lạc ( Na Rì). Theo chúng tôi quan sát thì hang vàng này đã được khai thác trong một khoảng thời gian dài, bởi lượng đất đá vận chuyển trong hang ra để đãi lấy vàng sau đó thải ra môi trường một khối lượng lớn bùn, đất, đá.

Sau khi tiêu huỷ 4 lán trại, các phương tiên phục khai thác vàng và trục xuất các đối tượng ra ngoài, đoàn tiếp tục hàng trình xuống khu vực Tốc Lù, nơi này cách trung tâm thôn Kim Vân, xã Kim Hỷ chừng vài ki lô mét. Trước mắt chúng tôi là một thung lũng rộng hàng chục héc ta, tại đây ngoài những hố, bãi cát, vũng nòn đã khai thác trước đây thì còn xuất hiện hai điểm đang khai thác với hình thức khai lộ thiên, với chiều rộng mỗi điểm rộng hàng trăm mét vuông, sâu hàng chục mét, có sử dụng máy tời để kéo đất từ dưới lòng hố lên để đãi lấy vàng. Mặc dù, không có người dưới hố nhưng các điểm này vẫn còn các vận dụng để sử dụng khai thác như xà beng, cuốc, xẻng…dưới lòng hố nước vẫn còn đục ngầu. Cách hai hố này chừng vài trăm mét, xuất hiện có nhiều người tụ tập mà theo lực lượng chức năng thì trong đó có cả người địa phương, quần áo còn lấm lem bùn đất, trong tay còn cầm xẻng, thảm lắng vàng và máng đãi vàng. Khi được hỏi, một chị là người của thôn Kim Vân, xã Kim Hỷ cho biết: Do thời gian nhàn rỗi, đã đến đây làm thuê cho một số bưởng vàng từ nơi khác đến mà chị không rõ địa chỉ ở đâu. Mỗi một ngày công đi làm, chị được bưởng vàng trả công từ 100-150 nghìn đồng, tuỳ theo khối lượng công việc.

Sau một ngày truy quét tại 4 lũng phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, đoàn đã tiêu huỷ gần chục máy móc, nhiều lán trại và các phương tiện phục vụ khai thác vàng trái phép. Nhưng còn nhiều đối tượng lẩn trốn trong các vách núi, hang đá cố tình bám trụ để tiếp tục khai thác vàng khi lực lượng chức năng rút. Đặc biệt, các đối tượng trong lũng vẫn có một bộ phận người dân địa phương sẵn sàng cung cấp lương thực, thực phẩm và các thiết bị phục vụ khai thác vàng cho các đối tượng. Do đó, mặc dù lực lượng chức năng đã truy quét nhiều lần, nhưng chỉ một thời gian ngắn vàng tặc lại xuất hiện trở lại./.(Còn nữa)